برخی از شوک‌ها، تا حدی قابل‌تحمل هستند و مردم به خاطر عظمت کشور، آب‌وخاک و دین خود این فشارها را تحمل می‌کنند اما گاهی شوک‌ها به‌قدری سنگین هستند که برای مردم قابل‌تحمل نیستد و طبیعتاً پیامد سیاسی / امنیتی را به دنبال دارد
«تورم، مردم و علما را نگران کرده … تورم کنونی در هفتادسال گذشته بی‌سابقه بوده»، این جمله رئیسی شاید به‌تنهایی کافی است که علت حساسیت بی‌سابقه توجه افکارعمومی به محتوای اقتصادی لایحه بودجه ۱۴۰۱ را مشخص کند.
دو پیش‌بینی متضاد : بدبینانه و خوش‌بینانه
به گزارششلتوک به نقل از خبرآنلاین، گنجاندن برخی پیشنهادهای پر ریسکی که حتی رئیسی نیز از آن به‌عنوان «جراحی بزرگ» یاد می‌کند و به اطلاع پیشاپیش خود از خونریزی گریزناپذیر آن اذعان می‌کند، موجب نگرانی و دغدغه اکثریت بالایی از مردم و کارشناسان شده که نسبت به اجرای موفقیت‌آمیز این جراحی بزرگ و به‌ویژه پیامدهای حذف ارز ترجیحی، بدبین هستند و احتمال اعتراض‌های اجتماعی را جدی می‌دادند.
دولتی‌ها اما می‌گویند با سیاست‌های حمایتی و توجیه مردم در زمینه ضرورت انجام جراحی بزرگ و تحمل آسیب‌ها و رنج‌های ناشی از گرانی و جهش قیمت کالاهای اساسی و سایر کالاها، می‌توان بدون مواجه با اعتراض مردم، این مرحله سرنوشت‌ساز را با موفقیت پشت سر گذاشت.
شاخص سنجش آستانه تاب آوری مردم
محمدرضا خباز، جایی در میانه این دو پیش‌بینی بدبینانه و خوش‌بینانه پیرامون فرجام جراحی بزرگ و حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی از کالاهای اساسی ایستاده است. او در ادوار چهارم، پنجم، ششم و هشتم مجلس به‌عنوان نماینده حضور داشته، استاندار استان خراسان شمالی در دولت دوازدهم و استاندار سابق استان سمنان در دولت یازدهم بوده و پست معاون سابق امور تقنینی معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور را نیز در کارنامه دارد،.
خباز در گفت‌وگو با خبرنگار ما ضمن تکیه‌بر تجارب پارلمانی و اجرایی خود تأکید دارد: «شوک‌های اقتصادی و هر نوع فشاری بر مردم ممکن است پیامد سیاسی / امنیتی هم داشته باشد و البته واکنش مردم، ارتباط مستقیمی به نحوه ایجاد و قدرت شوک دارد.».
به گفته وی، «برخی از شوک‌ها، تا حدی قابل‌تحمل هستند و مردم به خاطر عظمت کشور، آب‌وخاک و دین خود این فشارها را تحمل می‌کنند اما گاهی شوک‌ها به‌قدری سنگین هستند که برای مردم قابل‌تحمل نیستد و طبیعتاً پیامد سیاسی / امنیتی را به دنبال دارد».
خباز، منتقد عملکرد دولت در زمینه مجاب کردن مردم به‌ضرورت حذف ارز ترجیحی و جلب همراهی آنان است.
مبارزه با فساد ارز ترجیحی، واجب‌تر از نان شب
او در پاسخ به این سؤال که آیا حذف ارز ترجیحی اقدامی ضروری است یا خیر؟، گفت: «با دو واقعیت روبه‌رو هستیم. نخست، اقتصاد بیمار ایران که تورم و رکود را همزمان دارد. از علائم جدی اقتصاد بیمار، وجود نرخ ارزی است که با قیمت ارز واقعی، شکاف زیادی دارد. در شرایطی که ارز در بازار آزاد، اغلب با رقمی نزدیک و گاهی حتی بالاتر از ۳۰ هزار تومان معامله می‌شود، فساد و رانت ارز ۴۲۰۰ تومانی، قطعی است و تاکنون، راهکاری برای مهار این فساد یافت نشده است».
این نماینده ادوار مجلس افزود: «سؤال این است آیا نباید اقتصاد کشور را جراحی کرد؟ این موضوع از نان شب واجب‌تر است و باید انجام شود. البته مشروط به آنکه دولت بتواند شوک‌های ناشی از اقدام خود را از قبل پیش‌بینی دقیق کند و راهکارهای واقع‌بینانه و مؤثر نجات از شوک را داشته باشد و اجازه ندهد، صدای شکستن استخوان‌های مردم زیر بار تورم، دردناک‌تر از الان، شنیده شود».
نیاز حیاتی به جراح متبحر و تیم همراه کارآمد
او ادامه داد: «تردیدی نیست که این اقتصاد بیمار، حتماً باید جراحی شود اما به علت حساسیت موضوع، جراح باید کاملاً متبحر و دارای تجربه و علم لازم باشد و تیم مجرب و کارآمدی نیز او را همراهی کنند تا مردم مطمئن شوند که این تیم توان معالجه اقتصاد بیمار را دارند و نهایت همراهی را برای انجام جراحی بزرگ انجام دهند».
ضرورت ارائه دقیق اهداف و برنامه‌ها
خباز توضیح داد: «این دولت اگر می‌خواهد اعتماد نزولی مردم به کارآمدی کابینه را ترمیم و تقویت کند باید صریح و شفاف، برنامه خود را ارائه دهد و بگوید چه برنامه‌ای برای دوره پس از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دارد؟ مابه‌التفاوت ایجادشده به دلیل حذف این ارز را صرف چه حوزه‌ها و اقداماتی خواهد کرد؟ برنامه‌های پیش‌بینی‌شده برای کنترل بازار چیست؟ گرانی‌های سرسام‌آور و گران‌فروشی‌ها را چگونه مهار خواهد کرد؟ و …»
اطلاع‌رسانی دولت؛ پراکنده‌گویی و تعارض
خباز گفت: «متأسفانه، دولت درباره برنامه‌های خود برای ضربات سنگین ناشی از حذف ارز ترجیحی، اطلاع‌رسانی شفاف و دقیقی ندارد و به پراکنده‌گویی‌های کلی و گاهی متفاوت و متعارض اعضای کابینه و مدیران ارشد وزارتخانه‌های مرتبط، بسنده کرده و در چنین وضعیتی، طبیعی است که مردم و کارشناسان، در توان دولت برای کنترل بازار، شک جدی کنند و نگران جهش‌های قیمتی کمرشکن باشند».
تیم اقتصادی دولت ، توان انجام این جراحی بزرگ را ندارد
به گفته او، «به نظر می‌رسد تیم اقتصادی دولت، از توان و تجربه علمی و تجربی لازم برای انجام این جراحی بزرگ برخوردار نیست و بعید است، از عهده این مأموریت سنگین برآید و شاید با نیت درست کردن ابرو، چشم اقتصاد کشور را کور کنند».
ارز تک ترخی ، رویایی دور از دسترس
معاون سابق امور تقنینی معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور، یادآور شد: «ارز، اوایل انقلاب تک‌نرخی بود و پس از مدتی به چندنرخی تغییر وضعیت داد. از همان هنگام، همه دولت‌های پیشین ازجمله، دولت روانی مایل بودند با جراحی بزرگ اقتصاد ایران، هدف‌گذاری همیشگی ارز تک‌نرخی را اجرایی کند و سوای دولت خاتمی که در مقطعی توانست ارز را تک‌نرخی کند، هیچ دولت دیگری بعد از انقلاب نتوانسته ارز تک‌نرخی را برقرار و ماندگار کند».
نگرانی از تأثیر تورم سرسام‌آور بر سفره مردم
وی تأکید کرد: «هر ایرانی که دل در گرو سربلندی وطن دارد، آرزو می‌کند، ارز تک‌نرخی شود تا دولت، سرمایه‌گذاران، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، قادر به برنامه‌ریزی میان‌مدت و حتی بلندمدت شوند. اما این نگرانی هم وجود دارد که اگر دولت از عهده این کار اگر برنیامد، تورم سرسام‌آوری بر کشور حاکم خواهد شد و کالاهای اساسی که از اصلی‌ترین اقلام معیشت مردم هستند، از سفره‌ها و زندگی اکثریت مردم، خارج می‌شوند یا تأمین آن‌ها، بسیار دشوار خواهد شد».
خباز یادآور شد: «شوک‌های اقتصادی و هر نوع فشاری بر مردم ممکن است پیامد سیاسی / امنیتی هم داشته باشد و البته واکنش مردم، ارتباط مستقیمی به نحوه ایجاد و قدرت شوک دارد».
به گفته این نماینده ادوار مجلس و استاندار پیشین دو استان، «برخی از شوک‌ها، تا حدی قابل‌تحمل هستند و مردم به خاطر عظمت کشور، آب‌وخاک و دین خود این فشارها را تحمل می‌کنند اما گاهی شوک‌ها به‌قدری سنگین هستند که برای مردم قابل‌تحمل نیستد و طبیعتاً پیامد سیاسی / امنیتی را به دنبال دارد»./شلتوک
