سالانه به منظور تامین امنیت غذایی مردم کشور، مبالغ زیادی برای تامین یارانه مصرفی نان در بودجه اختصاص داده می‌شود. یارانه نان که به نوعی پرداخت انتقالی از طرف دولت به مصرف‌کنندگان است، در تعدیل شکاف درآمدی گروه‌های کم‌درآمد و پردرآمد، نقش موثری دارد. در طول سال‌های گذشته، بالاترین میزان یارانه در کشور، به نان اختصاص پیدا کرده است.
بالا رفتن قیمت جهانی گندم و بالطبع افزایش قیمت خرید تضمینی که به کیلویی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده و همچنین رشد هزینه‌های تبعی خرید و تبدیل گندم به آرد باعث شده که اختصاص یارانه به این محصول استراتژیک اهمیت پیدا کند، اما طبق گفته مسئولان قرار است از امسال با توجه به اصلاح روند اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی و جلوگیری از قاچاق معکوس، شکل پرداخت یارانه‌ها برای نان تغییر کند و به صورت یارانه نقدی در کارتی در اختیار مردم قرار گیرد؛ اما اگر می‌خواهید بدانید از چه زمانی نحوه تخصیص یارانه نان تغییر می‌کند، این یارانه به چه کسانی تعلق می‌گیرد، میزان آن چقدر است، قیمت نان چند می‌شود و تغییر شیوه پرداخت یارانه چه ضرورتی دارد با ما همراه باشید.
ضرورت پرداخت یارانه به افراد به جای نان
شاید برای خیلی‌ها این سوال به وجود بیاید اکنون که یارانه به آرد‌های فروخته شده به نانوایی‌ها تعلق می‌گیرد و ما با خیال راحت می‌رویم نان مان را می‌خریم پس دیگر چه ضرورتی برای تغییر شیوه اختصاص یارانه وجود دارد؟ اما باید بدانید با این کار چند اتفاق رقم می‌خورد.
۱- قاچاق معکوس: اولین موضوع این است که با توجه به گران شدن قیمت گندم اختلاف قیمت آرد یارانه‌ای با آرد آزاد زیاد می‌شود و در نتیجه شاهد قاچاق معکوس آرد و نان خواهیم بود. همچنین به گفته نایب رئیس انجمن علوم و فنون غلات، با تبدیل یارانه فعلی به یارانه نقدی از قاچاق آرد جلوگیری می‌شود و مصرف آرد از ۱۰ میلیون تن به ۷ میلیون تن در سال کاهش می‌یابد که باعث کاهش وابستگی کشور به خارج می‌شود.
۲- تبدیل شدن به خوراک دام: همچنین ارزان بودن نان نسبت به آرد آزاد باعث شد در سال گذشته شاهد تبدیل نان به خوراک دام شویم، چون برخی دامداران به جای خرید نهاده‌های دامی اقدام به خرید نان برای خوراک دام می‌کردند.
۳- بالا بودن ضایعات: متوسط ضایعات نان در ایران ۳۰ درصد اعلام شده که در برخی استان‌ها به بیش از ۷۰ درصد هم می‌رسد؛ نایب رئیس انجمن علوم و فنون غلات معتقد است وجود یارانه و ارزان بودن نان مهم‌ترین علت ضایعات آن است و اگر یارانه نان حذف شود شاهد کاهش قابل توجه ضایعات و جلوگیری از قاچاق آرد خواهیم بود.
ابهامات این طرح
هر چند هنوز این طرح اجرایی نشده و قرار است در دو ماه آینده تازه به صورت آزمایشی در چند استان اجرا شود اما چنین روشی در پرداخت پول نان بدون چالش نخواهد بود و از آن جا که جزئیات طرح هنوز اعلام نشده ابهامات زیادی درباره آن وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها می‌پردازیم:
۱- مشخص نیست اگر فرضا این طرح شکست بخورد، آیا قیمت نان نیز دچار تغییری خواهد شد یا نه؟
۲- اگر کسی این کارت‌ها را نداشت چگونه می‌تواند نان بخرد؟ قیمت نان آزاد بر چه مبنایی محاسبه می‌شود؟
۳- اگر این یارانه به همه افراد جامعه تعلق می‌گیرد، برای کسانی که کارت یارانه ندارند، چطور پرداخت می‌شود و دولت چگونه قرار است این کارت‌ها را توزیع کند؟
مبلغ یارانه نان چقدر است؟
همان طور که گفتیم هنوز هیچ جزئیاتی از پرداخت یارانه نان شامل مشمولان این یارانه و مبلغ آن منتشر نشده است اما با توجه به بودجه سال جاری می‌توان گمانه‌هایی را درباره مبلغ یارانه نان اعلام کرد. طبق گزارش اقتصادآنلاین، در بودجه امسال چهار هزار میلیارد تومان به عنوان یارانه نان در نظر گرفته شده است که اگر قرار باشد به کل ۸۴ میلیون جمعیت پرداخت شود، مبلغ این یارانه در سال برای هر فرد ۴۷ هزار تومان و در ماه حدود چهار هزار تومان است. این یعنی به هر نفر ماهانه فقط یک نان سنگک یارانه‌ای یا پنج عدد نان لواش می‌رسد! اما تجارت‌نیوز در این‌باره نوشته: « احتمالا یارانه نان شامل هفت دهک پایین درآمدی جامعه می‌شود. با این حساب یارانه هر فرد ماهانه فقط پنج هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود. به عبارتی یک خانوار چهار نفره ماهانه تنها ۲۲ هزار تومان یارانه نان دریافت می‌کند معادل قیمت ۳۰ عدد نان!» پرداخت یارانه چهار یا پنج هزار تومانی برای نان نمی‌تواند توجیه اقتصادی داشته باشد و بعید است دولت چنین کاری انجام دهد به همین دلیل برخی معتقدند که دولت احتمالا با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی یارانه جدیدی به مردم پرداخت می‌کند که شامل یارانه نان و یارانه گوشت و دیگر اقلام می‌شود. در این حالت با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی، دولت وعده پرداخت یارانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومانی را داده بود. در یک حالت دیگر اگر دولت یارانه چهار هزار میلیارد تومانی نان در بودجه امسال را به همراه مابه‌التفاوت ارز ۴۲۰۰ با ارز آزاد، فقط میان یارانه‌بگیران تقسیم کند این رقم افزایش بیشتری خواهد داشت.
شیوه پرداخت یارانه نان
استاندار زنجان در توضیح یارانه نان گفته است: در این طرح مردم با نرخ پایین نان خود را از نانوایی‌ها تهیه می‌کنند و قیمت این نان با یارانه حساب می‌شود. به نظر می‌رسد هدف این طرح این است که قیمت نان افزایش پیدا نکند و نان با قیمت فعلی خود به دست مردم برسد. از طرف دیگر در این طرح، سهمیه آرد نانوایی‌ها حذف می‌شود و آنها باید آرد را با قیمت آزاد تامین کنند. سپس نانوایی‌ها نان را با قیمت یارانه‌ای به مردم می‌فروشند و دولت مابه‌التفاوت قیمت نان آزاد و یارانه‌ای را به نانوا پرداخت می‌کند./شلتوک
منبع: تجارت نیوز ، ایسنا
